Birçoğumuzun yeni yeni tanıdığı Donut’ın asırlar önce var olduğunu biliyor muydunuz? Kiminin damak lezzetine hitap edip, kimisine hitap etmeyen bu meşhur lezzetin tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Amerika’nın güneybatısında bulunan bölgede, kazı çalışmaları gerçekleştirildi ve yapılan bu çalışmada hayrete düşüren görüntüler ortaya çıktı. Kazıda ortaya çıkan; ortası delikli, yanmış ve sertleşmiş kekler, o yıllarda nasıl yapıldı? Bu konuda hala net bir bilgiye ulaşılamadı. Ortaya çıkan bu görüntüler; Donut tarihinin ne kadar eski olduğunu bizlere anlatıyor.
Donut’ın Yaygınlaşma Süreci
Ortası delik, halka şeklinde tüketmiş olduğumuz donutlar; yıllar önce farklı şekillerde Hollandalılar tarafından tüketilmeye başlanmıştı. O yıllarda hamur, biçimsiz bir şekilde kızgın domuz yağına atılır ve küçük toplar halinde tüketilmeye hazır hale getirilirdi. Şimdilerde her sezon karşımıza çıkan bu tatlı, o dönemlerde sadece Noel sezonlarında daha çok tüketilirdi. Şu an donut olarak bildiğimiz kek, 19. yüzyılın başında; Olykoeks ya da yağlı kek olarak bilinirdi. Bu keki, Amerika kültürüne katanların Hollandalılar olduğu söylenir. Daha sonraki dönemlerde donutlar, yuvarlak bir şekilde, ortasına kuru üzüm ve benzeri ürünler eklenerek üretilmeye başlanmış ancak bu şekilde içerisinin hamur kaldığını gören üreticiler, bu soruna çözüm bulmak adına ortasına bir delik açmaya karar verir. Böylece ortaya çıkan bu tatlının içi, artık hamur kalmayacaktır. Bu konu hakkında farklı söylentilerin olduğunu da söylemek gerek.
Amerika’da Donut’ın Yaygınlaşması
Birinci dünya savaşının başlaması ile birlikte; donut sevgisi Amerika’ya tam anlamı ile yerleşmiş oldu. Savaş esnasında Fransızlar, Amerika’lılara olan minnettarlıklarını göstermek için kendilerine bu nefis tatlıyı ikram etmeye başlamışlardı. Burada görevlerini tamamlayan Amerika askerlerinin, bölgelerine döndüklerinde; alışmış oldukları bu lezzeti aramaya başladıkları bilinir. Çünkü bu tatlı; uzun süre kıtlık döneminde bolca tüketmiş oldukları gıdaların başında geliyordu. Bundan dolayıdır ki; savaş günlerinin o dönemini iyi bir şekilde hatırlamak için; her yılın, haziran aynın ilk cuma gününü Ulusal Donut Günü ilan etmişlerdir. Yıl 1920’lere geldiğinde ise donut üretimi oldukça artmış, özellikle kahvaltılarda daha çok tüketilir bir hale gelmiştir. New York kentinde ve çevresinde, olduğundan daha fazla rağbet görmesi üretim hızını arttırmış ve bununla birlikte ilk donut makinesi icat edilmiştir. Adolph Levitt’in geliştirmiş olduğu bu makine, bir yıl içerisinde kendisine 25 bin dolar kazanç sağlamıştır.
Makine, bir insandan 5 kat daha fazla donut üretebiliyor ve bu sayede saatte yaklaşık 80 adet üretim yapmayı başarıyordu. 14 yıl aradan sonra, donut artık Amerika’nın vazgeçilmezi haline gelmiştir. 1934 yılında, yüzyılın yiyeceği ilanı edilmiştir. Her geçen gün büyümeye devam eden donut, 1950’lerin sonunda dünya üzerinde birçok kişinin bolca tükettiği bir tatlı haline gelmiş olup; bu yıllarda donut markaları da ortaya çıkmıştır. Amerika’lıların kültürü ile bir bütün haline gelmiş, kahvaltılarda en çok tüketilen besinlerden biri olmuştur. 1970 yılında sağlık açısından zararlı olduğu halka duyurulmuş ve farklı çeşitlerinin üretilmesine neden olmuştur. Her ne kadar sağlıksız olduğu duyurulmuş olsa da, Amerika halkı hala bu alışkanlığından vazgeçmiş değildir.
Bize Göre Donut Ne Kadar Lezzetli?
Günümüze kadar gelmeyi başaran donutın o görüntüsü, resmen görenlerin iştahını kabartıyor. Amerika’lıların, atıştırmalık olarak sıkça tüketmiş olduğu bu tatlıyı, ülkemizde özellikle büyük şehirlerde görmek mümkün. İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana başta olmak üzere, birçok şehirde satışlarının yapıldığını söylemek gerek. Türk insanının damak lezzetine ne kadar uygun(?) bu durum tartışılır. Kimisine göre çok lezzetli kimisine göre ise; lokma tatlısından pek farklı değil. Donut Lezzetli mi, Donut nasıl yapılır, sorularını da son dönemlerde çok fazla görmeye başladığımızı hatırlatmak isteriz.